çağdaş siyasi düşünceler

*** 2021-2022 Bahar Dönemi SUI 343 Çağdaş Siyasi Düşünceler syllabus için tıklayınız…

1. Hafta – Giriş: Siyaset, Felsefe, Sosyoloji

– Film: Idi i smotri (Yön. Elem Klimov, 1985)

– Podcast: University of Oxford, Podcasts, Modernism and Post-Modernism

“Çağdaşlık” Kavramı

“Siyasal” Kavramı

Siyasal olan nedir?
Farklı siyaset seçeneklerini bir ortak paydada buluşturan temel amaç ne olabilir?
Toplumsallık olmadan siyaset olabilir mi?
Bir düzen sağlama yöntemi olarak siyaset neden ve nasıl çağdaşlık tartışmalarına dahil edilmelidir?

“Düşünce” Kavramı

Felsefe nedir?
Filozof kimdir?
Felsefeyi bilimden ne ayırır? Neden bu iki kavram birbirinden ayrılmalıdır?
Sokrates’e göre ideal yönetim yapısının başında kim bulunmalıdır? Neden?
Platon’un ideal devletini besleyen varlıklar-formlar dünyası ayrımı nasıl anlaşılmalıdır? Bu devlette yöneten-yönetilen ayrımı neye göre yapılır?
Aristoteles’e göre politika nedir? Varlıkların telosu göz önüne alındığında, siyasetin ve devletin varoluş nedenleri olarak hangi kavramlara başvurulmalıdır?
Sosyoloji nedir?
Sosyolog kimdir?
“Siyaset sosyolojisi”nden ne anlaşılmalıdır?

2. Hafta – Jeremy Bentham / John Stuart Mill

– Film: Barry Lyndon (Yön. Stanley Kubrick, 1975)

– Podcast: BBC4, In Our Time, Utilitarianism

Jeremy Bentham (1748 – 1832)

Bentham’a göre fayda (utility) nedir, nasıl hesaplanır?
Faydacılık (Utilitarianism) neden bir ahlak yaklaşımı olmak zorundadır?
Sonuççuluk (consequentialism) ne anlama gelir?
Bentham’da toplum ile birey arasındaki ilişki nasıl tanımlanmaktadır?
Bentham’a göre “haz prensibi” (pleasure principle) nedir?
Hayattaki iki egemen gücün (haz ve acı) hesaplanma yöntemi, Hedonist Calculus, nasıl kullanılır?
Bentham’a göre hazların ve acıların birbirine geçişkenliği ve eşitliği neden önemlidir?
Bentham’a göre adalet nedir, bir toplumda adalet nasıl sağlanabilir?
Panopticonnedir?
Bentham’ın toplumunda ne zaman ceza verilir?

John Stuart Mill (1806 – 1873)

Mill’in Faydacılık anlayışı ile Bentham’ın Faydacılık anlayışını birbirinden ayıran temel noktalar nelerdir?
“En Büyük Mutluluk Prensibi”nde (Greatest-Happiness Principle) mutluluk hangi kriterlere dayanarak tanımlanmaktadır?
Mill’in faydacı yaklaşımında, zihinsel hazların bedensel hazlardan daha fazla öne çıkartılmasının nedeni nedir?
Basit hazlar (simple pleasures) ile yüksek hazlar (high pleasures) arasındaki farklar nasıl ve kimler tarafından belirlenir?
Mill bir elitist midir?
Mill’e göre özgürlük (liberty) nedir?
Mill’e göre bireyin özgürlüğü ne zaman ve hangi koşulda kısıtlanabilir?
“Çoğunluğun tiranlığı” (tyranny of majority) nedir?
Ahlak, devlet ve diğer kontrolcü kurumlar nasıl evrensel baskı yöntemleri oluşturur?
Liberalizm-Sosyalizm skalasında, Mill’i hangi uca daha yakın konumlandırırsınız? Neden?

3. Hafta – Friedrich von Hayek / Robert Nozick / Murray Rothbard

– Film: Citizen Kane (Yön. Orson Welles, 1941)

– Podcast: BBC4, In Our Time, Libertarian Theory

Ludwig von Mises (1881 – 1973)

Praxeologynedir?
Mülkiyet nedir?
Mises’e göre insan eylemi (human action) neden bilimin analiz nesnesi olmalıdır?
Kapitalist üretim süreçlerinde açığa çıkan bilginin merkezsizliği neden önemlidir?
Kapitalist üretime yönelik müdahaleler neden anti-demokratiktir?

Friedrich von Hayek (1899 – 1992)

Metodolojik bireycilik (methodological individualism) nedir?
Kapitalizm ile üretime dair bilgi kanallarının açılması arasındaki ilişki nasıl kurulabilir?
Catallaxynedir?
Serbest piyasa ile adalet arasında nasıl bir ilişki mevcuttur?
Hayek’e göre özgürlük nedir? Bireysel özgürlük ile ekonomik özgürlük arasındaki ilişki nasıl kurulur?

Ayn Rand (1905 – 1982)

Murray Rothbard (1926 – 1995)

Anarko-kapitalizm nedir? Tüm liberterler anarko-kapitalist midir?
Devletin sermaye lehine ortadan kaybolması neden gereklidir?
Hukuk ve güvenlik gibi konular dahil olmak üzere tüm toplumsal görevlerin devletten alınıp özel teşebbüse devredilmesi neden gereklidir?
Kayıt-dışı ekonominin savunusu nasıl yapılabilir?
Serbest piyasada gönüllülük esası ne anlama gelmektedir?

Robert Nozick (1938 – 2002)

Nozick’in Faydacılık eleştirisinde yönelttiği temel sorular nelerdir?
Nozick’e göre mülkiyet hakkı neden önceliklidir?
Liberterlik (Libertarianism) nedir?
Minarşizm nedir?
Yetkilenme kuramının (entitlement theory) varsayımları nelerdir?
İnsanın kendine-sahip-olması (self-ownership) ne demektir?
Nozick’in aktarım ilkesine göre kazanımların elde edilmesi ve adaletli olarak dağıtılması için ön koşullar nelerdir?
Wilt Chamberlain örneği neyi anlatır?
Devletin rolü Nozick’in teorisinde nasıl sınırlanır? Devlet bir yeniden-düzenleme aracı olabilir mi?

4. Hafta – John Rawls

– Film: Ratcatcher (Yön. Lynne Ramsay, 1999)

– Podcast: BBC4, A History of Ideas, What Is Justice?

John Rawls (1921 – 2002)

A Theory of Justice(1975) kitabında sunulduğu şekliyle “başlangıç pozisyonu” (original position) varsayımı neyi anlatmaktadır?
Başlangıç durumunda alınan bireysel (çıkarcı) kararlar neden toplumsal sonuçlara ulaşır?
“Cehalet örtüsü” (veil of ignorance) nedir?
Başlangıç durumunda ve cehalet örtüsü altında “hakkaniyet olarak adalet” (justice as fairness) neden kaçınılmazdır?
Rawls’un tanıttığı rasyonel seçim ve oyun teorisine göre maxi-min stratejisi bireyler için neden en mantıklı seçim kabul edilmektedir?
Rawlscu düşüncede sivil toplum nasıl oluşur?
Rawls’un birbirini sırasıyla bağlayan (lexiconographic) sosyal adalet prensipleri nelerdir?
Farklılık ilkesi (the difference principle) nedir?
Toplumda “dezavantaj” ve “pozitif hak” kavramları nasıl ve kimler tarafından tanımlanır?
Rawls’un liberal toplumu ile John Stuart Mill’in liberal toplumu arasında ne tür farklılıklar vardır?
Bir liberter ve bir Marksist, hangi noktalarda Rawls’un sosyal adalet anlayışını eleştirebilir?
John Gray’in “iyi yaşam” (good life) anlayışının Rawls’a getirdiği temel eleştiriler nelerdir?

5. ve 6. Haftalar – Antonio Gramsci / Louis Althusser / Nicos Poulantzas

– Film: La cérémonie (Yön. Claude Chabrol, 1995)

– Podcast: BBC4, In Our Time, Marx

– Podcast: Bob Jessop, Lectures On Gramsci, Antonio Gramsci

– Podcast: Tara Brabazon, Theoretical Times, Louis Althusser

– Podcast: C.H. Thompson, A Level Sociology, Theories of the State (neo-Marxists)